TARIM ve Orman Bakanlığı’nın yürüttüğü ‘kabuğu çıkarılmamış pirinç’ yerine adlandırılan çeltikte ürün artırma çalışmaları ile istihsal, 1 milyon tona ulaştı. Türkiye’dahi 2002 yılında 60 bin hektar alanda 360 bin titrem çeltik üretimi yapılırken, 2021’dahi bu ölçü 129 bin 490 hektar alanda 1 milyon tona (pirinç karşılığı 600 bin ton) yükseldi.
Türkiye’bile çeltik üretimi, verilen bindi ve iyileştirmelerle gelişigüzel güzeşte sene artıyor. 28 ilde üretilen çeltik, sunma fazla üretimin yüzde 70,2’sini karşılayan Marmara Bölgesi’nde bulunuyor. 2002 yılında 60 bin hektar alanda 360 bin ton istihsal yapılırken, 2021’de 129 bin 490 hektarda 1 milyon tona daha çok. Arz fazla çeltik üretimi, 2021 yılı bakımından yüzde 70,2 ile Marmara Bölgesi’nde gerçekleştiriliyor. Bu bölgeyi yüzde 19,4 ile Karadeniz, yüzdelik 8,6 ile İç Küçük Asya bölgeleri izliyor. Ayrıksı bölgelerin üretimi ise yüzde 1,8 düzeyinde. Toplam 28 ilde yapılan çeltik üretiminde Edirne, yüzdelik 41,2 ile ilk sırada.
EKİMDEN HASADA MEKANİZASYON SAĞLANDI Çeltik üretimindeki artışta 2000 yılından sonraları başta Osmancık-97 çeşidi görünmek için faziletkâr artağan çeşitlerin kullanılması, yetiştirme tekniklerinin iyileştirilmesi, üretimde lazer kontrollü tesviye aleti kadar gündeş tarım maşa ve ekipmanı kullanılmasının birlikte ekimden hasada kadar mekanizasyonun sağlanması mefret alengir oynadı. Osmancık-97 çeltik çeşidinin ıslahına 1982 yılında Trakya Zirai Araştırı Enstitüsünde başlandı ve 1997 yılında tescil edildi. Osmancık-97 çeşidinin geliştirilmesi öncesi dekara 500 kilogram olan averaj çeltik verimi, Osmancık-97’nin üretimde yer almasından sonradan 800 kilonun üstüne çıkmıştı.2011 yılı Besin Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre 905 kilo ile çeltik veriminde Türkiye evvel tam saha aldı. Çeltik yanıklık hastalığına mukavemetli ‘Aslı’, ‘Zeybek’, ‘Bereket’, ‘Hasat’, ‘Aliço’, ‘Yanmaz’, ‘TARI2020’ olmak üzere 7 çeltik çeşidi geliştirilip, tescil ettirildi. Ayrıca çeltik yanıklık hastalığına hoşgörülü olan bu çeşitlere, çeltik verimini artırıcı genler dahi aktarıldı. Bu genler bitkilerin kişi sağlamlığı, salkım boyu ve salkımda kıta sayısını artırarak, çeltik verimini yükseltti. 2020 yılında Türkiye genelinde 9 bin 975 ton sertifikalı çeltik tohumluk üretimi gerçekleştirildi. Üretilen çeltik ürünleri sanayide tehlikeli kullanılıyor. Türkiye genelinde 111 faal çeltik fabrikası bulunuyor.İZİNSİZ ÇELTİK EKİMİNE CEZAÇeltik ekimi fayrap etmek talip üreticilere, tarım yapacağı arazinin tapu senedi, kira sözleşmesi yahut alt kurul vasıtasıyla hazırlanan his raporuna binaen vekillik eliyle onay düzenleniyor. Çeltik ekimine cevaz verildiği takdirde üreticilerden ‘icazet ücreti’ adı altında ecir alınıyor. 2021 yılı için müsaade ücreti dekara ve bölgelere bakarak değişmekle birlikte 5-5,5 TL olarak uygulandı. COĞRAFİ İŞARETLER DEĞERİNİ ARTIRIYORÖte yandan tüketicilerin yağız pirince ilgisi de anbean artıyor. Edirne’üstelik 120 dekar ve Samsun’da 60 dekar koyulmak amacıyla 180 dekar alanda yağız pirinç üretimi yapılıyor. Evcil ürünlerde imtiyaz oluşturulmasında ve bu ürünlerin rustik ekonomiye katkısının yükselmesinde koskocaman yer tutan coğrafi işaretler pirinçte üstelik ürünün değerini artırıyor. Türk Patent ve Ayraç Kurumu’ndan Karacadağ pirinci, İpsala pirinci, Tosya pirinci, Bolu Kıbrıscık pirinci ve Konuralp pirinci üzere coğrafi işaret tescili alındı. Ayrıca İpsala pirinci üzere Avrupa Birliği coğrafi bel başvurusu yapıldı. Terme pirinci, Rutubet pirinci, Biga inci pirinci ve Yusufeli pirinci amacıyla coğrafi belen tescili başvurusu bulunuyor.ÇELTİĞE VERİLEN DESTEKLER‘Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ’ kapsamında, 2021 yılında çeltikte fark ödemesi desteği kilogram başına 10 kuruş, sıkıntılı içi sertifikalı evlat kullanma desteği 16 TL, mazot desteği 68 TL, gübre desteği ise 8 TL yerine belirlendi. Uzvi ekincilik kapsamında üretimi yapılanan çeltik amacıyla bindi miktarı ferdî yayın sertifikası için 40 TL, yetiştirici grubu üretim sertifikası amacıyla ise 20 TL; gani tarım uygulamaları destekleri çeltik üretiminde ferdî yahut grup sertifikasyonu ayırt etmeksizin 10 TL adına tayin edildi. Sınırlı içi sertifikalı tohumluk istihsal desteği sertifikalı mertebe kiloda 0,25 TL, özgün temel/ense evre 0,35 TL kendisine belirlendi. 2022 yılı sertifikalı yavru kullanım desteği çeltik üzere 24 TL adına uygulanıyor.
