Türkiye’nin domestik otomobil macerasını başlatan “Devrim”mağara 4,5 yıldır Eskişehir’dahi sergilendiği müze, 470 bin ziyaretçiye kapısını açtı.
Türk mühendislerin ilk domestik araba serüveni, eski adı Eskişehir Demiryolu Fabrikaları olan Türkiye Raylı Tümce Araçları Sanayii Çok Ortaklı Şirketi’nde (TÜRASAŞ) başladı.
Bu fabrikada 1961’bile Cumhur Reisi Cemal Gürsel’in talimatıyla kısaca 200 mühendis ve işçi vasıtasıyla “Siyah”, “Parafin”, “Mavi Boncuk” ve “Gecekondu” isimleriyle 4 otomobil üretildi.
Ankara’ya götürülen ve adı “Kıvrılma” kendisine değiştirilen araçlardan biri, 29 Ilk Teşrin 1961’bile Cumhuriyet Bayramı törenlerinde Cumhurbaşkanı Gürsel aracılığıyla test için kullanıldı. Bu tam benzini biten Inhina, henüz sonraları trenle Eskişehir’e getirilerek bire bir süre üretimlik ortamında kullanıldı, arkası sıra TÜRASAŞ tesislerinde sergilendi.
TÜRASAŞ tesislerinde 3 Mart 2018’bile ziyarete açılan “Kıvrılma Otomobili Müzesi”nde sergilenmeye devam fail 0002 şasi ve 0002 motor numaralı otomobile asayiş gerekçesiyle benzin konulmuyor, aküsü ise sökülü halde bulunuyor.
Müzede, aracın yapımında geçer not soy motoru, delgi ve torna tezgahları, imal aşamalarının çekildiği foto makinesi, kapanca, yayçizer, liste, çizim masası, kireç taşından maketi, sakınma parçalar, Sivas’ta demir yollarında dökülmüş özgün motor bloku ve çalışmaların görselleri de sergileniyor.
Bursa’nın Gemlik ilçesinde nesir edilen fabrikası ferda açılacak TOGG nedeniyle serencam yıllarda henüz fazla bandaj gören “Devrim”, eskimemiş müzesinde tahminî 470 bin güç tarafından ziyaret edildi.
Far blokları yetişsin diyerek düğününü erteledi
Müzenin kurulmasında fariza alan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Selen Literatür Fakültesi Ruz Bölümü’nden tekaüt öğretim üyesi Dr. Cezmi Glokom, AA muhabirine, Bükülme otomobilleri için haddinden fazla şeyler söylendiğini anlattı.
Direksiyonu sürücüye haddinden fazla andıran olan araçtaki sorunu fasletmek amacıyla proje mühendislerinin kırmalı direksiyon tasarladığını tamlayan Karasu, “Pilili direksiyonun maliyetinin ve uygulanmasının yumruk olacağı düşünüldüğü için bu uygulamadan vazgeçiliyor fakat iki sene sonraları çokça adlı ayrımsız araba markası kırmalı direksiyonun, yani fevk hor yönde debi edebilen direksiyonun patentini aldı, uygulamasını yaptı. Bugün dayanabilen çokça otomobilde bu uygulamayı görmekteyiz.” dedi.
Glokom, Inhina’mağara hemen Eskişehir Demiryolu Fabrikalarının üretimiyle yapılmadığını, haricen domestik katkılar alındığını dile getirdi.
Aracın insicamlı gruplarının üretimi üzerine bilgi veren Glokom, şunları kaydetti:
“Muntazam üretimi Türkiye’de 1961 yılında bulunmayan ancak bu çevir sesi grubunda kullanılan kızıllık grupları yerel imkanlarla yapılabilecek ayrımsız hisse senedi. Bunu İstanbul’bile ayrımsız polyester fabrikası özlük talepleri üzerine üstleniyor. Bükülme otomobillerinde domestik muntazam gruplarının kullanıldığını görüyoruz kim Kıvrılma Araba Müzesi’nde bu biçimli gruplarının idmansız halleri üstelik bulunuyor.
Bu domestik üretime yardım o büyüklüğünde şanlı bir heyecan yaratmış kim tığ bu far bloklarını işleyen aileye ulaştık. Maalesef yapan sevimli şu anda hayatta değil fakat eşi ve çocukları hayatta. Eşi bir ilginç hikaye anlattı bize. Bükülme’mağara imalatı sürecinde evlilikleri söz konusu ancak düzgün bloklarını işleyen dirilik bu yerel üretime yapacağı yardım heyecanıyla düğünlerini ertelemiş. Projenin başındaki sevimli olan Emin Bozoğlu bıraktığı belgelerde, son raporlarında eğer benzeri ölçüm evet de taltif yapılacaksa projenin sonunda bu kişinin ve bu ailenin da unutulmaması gerektiğini bize gömlek olarak bırakmış.”
