Ayvalık’ta mübadelenin 100. yılı üzere anlamlı tören
BALIKESİR Balıkesir’in Ayvalık ilçesinde, mübadelenin 100. yıldönümü Cunda Adası’nda planlı benzeri törenle anıldı. Ayvalık Giritliler Derneği eliyle planlı tören, mübadillerin Cunda’ya önceki hamle atarak karaya çıktığı noktada gerçekleştirildi.
Ayvalık Kent Konseyi Başkanı Halil Coşkun’un sunumuyla başlayan törende mütekellim Ayvalık Giritliler Derneği Başkanı Ateşin Tunçmen, 2023 yılının Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun yanında mübadillerin, ata yurttan temel yurda savruluşunun üstelik yüzüncü yılına denk geldiğini hatırlatarak, “Tıpkısı yanımızda tabiatıyla kötü var. Atalarımızın bir çağ önceki ayrılmak zorunda kaldıkları vatan bildikleri şehirleri, kasabaları, köyleri çokça özledik. Selanik, Langaza, Kavala, Sarışaban, Acıklı, Serez, Kesriye, Karaferye, Vodina, Karacaova, Ağustos, Yenice-i Vardar, Kayalar, Yanya, Preveze, Parga, Florina, Nasliç, Kozana, Grebene, Kandiye, Hanya, Resmo, Yerapetra, Sakız, Midilli, Limni ve başka yerleşim yerleri buram buram burnumuzda tütüyor. Büyüklerimizin gölgesinde esrar dizdikleri gülibrişim dallarını, suyundan içtikleri çeşmeleri, namaza durdukları camileri, düğün cemiyet günlerinde hora döndükleri karye meydanlarını, dâhilen evlerimizi çokça amma çokça özledik.” dedi.
Ayvalık Giritliler Derneği Başkanı Tunçmen yaptığı açıklamada, mübadillere hususi taleplerini dahi sıralayarak, “Avrupa Birliğinden ve yandaki Yunan hükümetinden genişlik nazik beklentimiz, ağababa topraklarına yaptığımız ziyaretlerde sürekli karşımıza çıkan ara sınav sorununa bire bir deva üretmeleridir. Beniz sene evvel mübadele ile bıraktığımız evlerimizi, köylerimizi, mezarlıklarımızı ve değişik hatıralarımızı basit görebilmek adına ara sınav duvarlarının kaldırılmasını, arz azından esnetilmesini, haddinden fazla girişli ve teferruatlı mütemadi vize verilmesini irade ediyoruz. İki ülkenin mübadillerinin ortak bir talebi üstelik Lozan Antlaşmasının mütekabiliyet ilkesi çerçevesinde metrukiyet edilen topraklarda kalan kültürel mimari varlıkların kopça namına restore edilmesidir. Bu anlamda; ibadet yerleri, hamamlar, çeşmeler, abide evler, mezarlıklar gibi kültürel ve mimari varlıkların envanterlerinin çıkartılmasını, koruma altına alınmasını ve restore edilmesini istiyoruz.” diye niteleyerek konuştu.
Coşkun Tunçmen’in arkası sıra mikrofona gelen Ayvalık Belediye Başbuğ Vekili Mürtefi Jale, kendisinin bile ayrımsız mübadil torunu olduğunu vurgulayarak, “Benim çocukluğum babaannem ve dedelerimden varyasyon hikayelerini kulaktan geçti. Bu hikayelerle büyüdüm ve çıktı dahi arkamızdan mevrut nesile bu hikayeleri anlatacağım. Siz mübadillerden istek ediyorum. Çocuklarınıza bu yaşanmışlıkları muhakkak aktarın. Bu bizim sunma şişman mirasımız ve yapmamız gereken bildirme kutsi görevlerden biridir. Bugün hüzünlüyüm, gururluyum, mutluyum. Hüzünlüyüm; düşünüyorum de bundan 100 sene geçmiş vatanlarından, yurtlarından olan bu insanlar, aynı günde, tıpkısı haftada özlük evlerini kalkmak zorunda kaldılar. Kaç bala anasız-babasız, birçok sevda ise kalık kaldı bu mübadelede. Birçok fert gitti. Ihtimal üstelik bizim atalarımız öz topraklarına Türklük kimlikleriyle bir saraka edasıyla geldiler. Gururluyum, 100 yıl ilk buraya mevrut atalarım bu şehrin ticaretine, tarımına, yaşamına, ekonomisine, kültürüne, sosyal içeriğine değerek bu kente bir yön verdiler. Bugün Ayvalık çok özelse, gayrı tatil kasabalarından aynı farkı varsa, bunu birazda mübadil atalarımıza borçluyuz.” diye konuştu.
Etkinlikte; Ayvalık Rebetiko Topluluğu’nun sıkça değişim döneminin acılarını anlatan Türki ve Yunanca seslendirdikleri dinleti ve koristlerin arasında bulunan önceki mübadillerden 1932 tevellütlü Hüseyin Öztürk’da şişman rabıta gördü.
Ayvalık Belediyesi Tiyatrosu oyuncularının denizden tekne ile gelerek, Ayvalık’a önce adımlarını atan mübadilleri canlandırmasının arkası sıra merasim, trok sırasında hayatlarını kaybedenlerin manevi nezdinde denize karanfillerden oluşan bir çelenk bırakılmasıyla sona erdi.
