Çakal Armudu kazıları tarihe çerağ tutuyor

Eski Ahlat Şehri Kazı ekibi üyesi Dr. Sinan Kılıç:

“Kazılardan elde ettiğimiz veriler, İç Kale’nin madun kısmında 5 bin yıllık tıpkısı kurgan olduğunu gösteriyor”

BİTLİS – Bitlis’in Ahlat ilçesinde düzenlenen hafriyat çalışmalarında ortaya sâdır bulgular sonucu İç Kermen’nin madun kısmında 5 bin yıllık bire bir höyük olduğunu gösteriyor.

Çakal Armudu’ın Harabeşehir Mahallesi’nde in yerleşimlerinin olduğu alanın ense kısmında meydan düzlük kayaç bloklarının konusunda oturmuş İç Kermen’da Firez ve Turizm Bakanlığının izniyle 4 yıldır yapılan hafriyat çalışmalarında ortaya çıkarılan yapılarda haddinden fazla sayıda Karaz kültürüne ilgilendiren 5 bin yıllık seramikler bulundu. Çarkıt Yabani Armut Şehri Hafriyat ekibi üyesi Dr. Sinan Tığ, kazılarda elde edilen buluntu ve verilere bakıldığında in yerleşimlerinin bulunduğu İç Kale’nin madun kısmında 5 bin almanak höyük olduğunu düşündüklerini söyledi.

“İç Kermen, Çakal Armudu’ın en eski yerleşim yeri yerine görünüyor”

4 yıldır hafriyat yaptıkları İç Kermen’da 3 ayrı açma gerçekleştirdiklerini ve yapılan çalışmalarda makro bulgulara rastladıklarını ifade fail Kılıç, kazı çalışmalarında milattan evvel 3 bin yıllarına ilgili Karaz kültürüne ait seramikler, Çıpa Çağı ve Orta Asır’dan kalma birçok seramik kalıntılarına rastladıklarını belirtti. Buluntuların alanın Çakal Armudu’ın yer eski yerleşim yeri olduğunu ortaya çıkardığını tamlayan Dr. Akademisyen Sinan Kılıç, “2018 yılından beri Bozuk Yabani Armut Şehri Kalesi’nde kazı yapıyoruz. Çarkıt Ahlat Şehri Kalesi, Orta Asır döneminden kalma aynı yerleşme yeri. Burası bu yerleşme yerinin üst kalesi sunma mefret merkezi. Burada bir topluluk bakaya ortaya çıkarıyoruz. Duvarlar, Ölçülü Yüzyıl’dan kalma yapılar amma ana önemlisi burada bizimde daha ilk bilmediğimiz ve kayıtlara geçmemiş olan 2018 yılında belirleme ettiğimiz bu kale tepesinin altında benzeri kurgan var. Almak kim burada milattan önce 3 bin yılına tarihlediğimiz bir kurgan varken, henüz ahir dönemlerde aynı kale kuruluyor. Bu kermen kurulurken dahi höyüğün tabakaları, mimari kalıntıları nakız ediliyor. Çünkü burada Mutedil Asır’da yapıların duvarları sağlam istinatgâh ulaşmak üzere ana çukurlarına oturtuluyor. Bu temel çukurları eşilirken de bozuk iskân tabakaları, yani bizim kurgan dediğimiz o dönemin yerleşim tabakaları iptal ediliyor. Biz şimdi o asıl çukurlarının içinden atılmış toprakların ortamında milattan önce 3 bin yılına ait yani günümüzden 5 bin yıl öncesine ilişik bir bando kalıntıları, seramikler parçalarını buluyoruz, onları değerlendirmeye alıyoruz. Bu şu anlama geliyor. Girmek ki Yabani Armut ilçemizin bildiğimiz bildirme sakat kurulan köyü burasıdır. Yani genişlik bozuk merkezi bura, atom çekirdeği burada emreylemek kim. Bu çekirdek Itidalli Asır’da belki Erken Ilımlı Asır’da kayıtlarda kermen haline getiriliyor” dedi.

“İç Kale’nin çatı malzemeleri sökülerek Periferi Kalesi düz yazı ediliyor”

Yapılan araştırmalar sonucu 16’ncı yüzyılda metrukiyet edilen İç Kale’nin çatı malzemelerinin sökülerek Periferi Kalesi’nin yapımında kullanıldığını tamlayan Bozuk Yabani Armut Şehri Kazı ekibi üyesi Dr. Sinan Tığ, “Kaledeki seramiklerin tarihlenmesinden ve uzman arkadaşlarımızın söylediklerinden anladığımız kadarıyla 12’nci yüzyılda etrafına surlar örülerek elan iri tıpkı kermen yapılıyor. Bu kermen 15’nci yüzyılın sonlarında vasfını yitiriyor ve 16’ncı yüzyılın başlarında terk ediliyor. Ahlat’ta bir Kıyı Kalesi var, ora nesir ediliyor. O kermen mensur edilirken de buranın akçakesme taşları, mimari parçaları ve çatı taşları oraya taşınıp kullanılıyor. Böyle tıpkı öneme eş, tarihi derinliği olan bire bir kayran. Biz milattan evvel 3’üncü bin sene kültürlerini bölgeden haddinden fazla bereketli biliyoruz. Lüzum Van Gölü’nün maşrık yakasından, gerek Muş Ovası’ndan ve lüzum Van Gölü’nün günindi yakasından haddinden fazla gür biliyoruz. Amma burada milattan geçmiş 3’üncü bin yıla ilişik benzeri iskân yeri olduğunu, höyük olduğunu biraz senedir biliyoruz. Doğrusu buradaki kazı yapmamızın nedeni birlikte o höyüğü bulmaktı. Yani Ahlat’ın sunma çarkıt yerleşim yerini tespit etmek, arkeolojik yerine temaşa etmek ve araç altına almaktı. Önümüzdeki yıllarda Ölçülü Çağ’ın 12’nci yüzyılla, 16’ncı beniz yılın başlarına büyüklüğünde olan Çakal Armudu’taki bölümünü burada görebileceğiz, inceleyebileceğiz ve tanıtabileceğiz. Amma esas kocaman olan Çakal Armudu’ın genişlik eski karye yerleşmesini ve sunu eski kayırıcı yerleşmesini burada göstermiş olacağız” diye konuştu.

“Amacımız 5 bin yıllık mimari dokuyu ortaya hissetmek”

Eski Çakal Armudu Şehri Hafriyat Başkanı Dr. Akademisyen Mehmet Kulaz ise “Burayı önemsiyoruz, zira buradaki veriler Yabani Armut’ın yeryüzü çarkıt iskân yeri olduğunu gösteriyor. Bizde milattan önceki 3 bin yıllarından itibaren burada yerleşim olduğunu düşünüyoruz. Bulgularda onu gösteriyor. Bizimde anne amacımız bu bulgulara ait seramikler dışında mimarlık dokuları ortaya çıkararak buranın Yabani Armut’ın en eski yerleşme yeri olduğunu hep yönleriyle ortaya çıkarmaktır” diye niteleyerek konuştu.