Prof. Dr. Sadakat Kolaylı: “Ülkemiz bir bal ülkesi”

KTÜ Bilgelik Gökçe Yazın Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sevgi Kolaylı:

“Türkiye bal çeşitliliği itibarıyla de dünyanın sunma iyilerinden; Bizdeki kadar bal çeşitliliği olan tıpkısı bambaşka devlet namevcut”

“Geçen sene tahminî 110 bin titrem bal üretilirken bu sene daha hesap yapılmadı amma 150-200 bin titrem civarında bal ürettik”

“Türkiye’nin genelinde bal verimi yüksek; Bu yıl bal üreticilerinin yüzü güldü”

“Bal ihracatımız anbean artıyor, alelhusus Ortadoğu ülkelerine Fellah ülkelerine bal ihracatımız var”

TRABZON – Karadeniz Beceri Üniversitesi Olgun Gökçe Yazın Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sadakat Kolaylı, Türkiye’nin bal üretimi ve bal çeşitliliği itibarıyla dünyanın önde mevrut ülkeleri beyninde meydan aldığını belirterek bu zaman bal üretimi açısından çok eli nimetli geçtiğini söyledi.

Bu yıl bal üretimi daha kül namına hesaplanmadığını ancak bu rakamın 150-200 bin ton seviyelerinde olduğunu anlayış ettiklerini belirten Kolaylı, yemeden içmeden kestane balında gelgel şartlarından dolayı verimin bir iki olduğunu kaydetti.

Türkiye bulunduğu coğrafi konumundan etraf Asya, Avrupa ve Afrika’nın kül benzeri geçiş noktası olması zımnında ballı bitkiler coğrafyasına bilgili pozisyonda bulunduğunu tabir fail Kolaylı “Bu nedenle Türkiye hem bal üretimi hem da bal çeşitliliği bakımından dünyanın önde gelen ülkelerinden birisi. Bal üretimi bakımından birinci sırada Çin, ikinci tam Hindistan üçüncü sırada birlikte Türkiye geliyor. Normalde geçen sene kısaca 110 bin titrem bal üretilirken bu sene elan adisyon yapılmadı ancak 150- 200 bin ton civarında bal ürettik. 2022 yılı balcıların haddinden fazla bahtiyar olduğu bir yıl. Çoğu bölgede bal verimi çok yüksekti yemeden içmeden kestane balında ürün bağan oldu, o da Karadeniz Bölgesinin fazla yağmur almasından kaynaklandı. Zira kestane balı kestirmece 2 haftalık tıpkısı süreçte toplanıyor. O dönemde bazı bölgelerde haddinden fazla baran olduğu için kestane balı verimi azaldı. Onun dışında hele Maşrık Küçük Asya Bölgesi Erzurum, Gümüşhane, Bayburt, Bingöl, Hakkari’ye makul gittiğimiz zaman mübarek miktarda bal verimi oldu. Daima arıcılarla irtibat halindeyiz, üreticiler bu yıl bal üretimi itibarıyla bayağı memnunlar. Karadeniz Bölgesi, Maşrık Rum Bölgesi bu sen en şanslı bölgelerden. Aslında Türkiye’nin genelinde bal verimi erdemli, dolayısıyla bu sene bal üreticilerinin yüzü güldü bu haysiyetle çok mutlular. Türkiye tıpkısı bal ülkesi ve bal çeşitliliği itibarıyla birlikte dünyanın yer iyilerinden. Bizdeki kadar bal çeşitliliği olan benzeri devlet namevcut” dedi.

“Deli çocuk alçak bent var”

Türkiye’nin bal ihracatının giderek arttığına dikkat calip Prof. Dr. Bağlılaşım Kolaylı, “Bal ihracatımız giderek artıyor, hele Ortadoğu ülkelerine, Arap ülkelerine bal ihracatı var. Sahadan aldığımız bilgiler üstelik bunu destekliyor. Hele daraç dışından orman gülü balını düz, kullanan ülkeler var. Gine sahadan aldığımız bilgilere bakarak mahdut dışından çokça istek geldiği rapor ediliyor. Özellikle Orman gülü balına (acı bal) ayrımsız deste var fakat bu ilginin sebebini biz hala çözemedik” diyerek konuştu.

Orman gülü balının yüzdelik 95 oranında Türkiye’da üretildiğini vurgulayan Kolaylı, “Orman gülü balı, acı bal namına üstelik adlandırılıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı satışı durduruldu. Orman gülü balı adına ta acı bal namına bile satılamıyor. Gördüğümüz kadarıyla bu balı umum altından çiçek balı diyerek haddinden fazla alıp kullananlar var. Bizde aslında bu konuda dikkati koymak istiyoruz. Orman gülü balı dünyada yüzdelik 95 oranında Türkiye’da üretiliyor. Türkiye menşeili bal. Bu bal, tıbbı bal olma potansiyeli çok yüksek. Özellikle faziletli tevettür hastalarının bu balı tüketebilir olması amma balla ilgilendiren yeterli araştırı bulunmayan. Bu baldan kaynaklanan zehirlenmeler vakalar var, makaleler haddinden fazla merkum ancak bu balın tıbbı aynı bal kendisine kullanılma potansiyeli ile ait tetkikat mahdut” şeklinde konuştu.

“Deli baldan umar yapalım nasıl değerlendirelim”

Prof. Dr. Bağlılaşım Kolaylı, akademik camiayı balla ilişik himmet yapılmasını referans ettiklerini belirterek şunları söyledi:

“Haber insanlarına sesleniyorum; Türkiye’da onlarca ispençiyari fakültesi var, farmakoloji birimleri var. Bu balı lütfen alıp değerlendirin. Bu baldan çare yapalım. Bizim özümüz bu bal. Doğu Karadeniz Bölgesi, Günindi Karadeniz Bölgesi, Sarp’tan Kırklareli’yle büyüklüğünde uzanan başkaca orman gülü balı ya bozulmamış yerine evet birlikte farklı çiçeklere karışmış namına üretiliyor. Amma, yasaklanamaz zira orman altı bir nebat bu balın kıymetini bilemiyoruz. Eksiğimiz, yeterli emek done elimizde yok. O yüzden akademik camiayı bu balla ilgili düzentileme yapmasını tavsiye ediyorum. Voltaj düşürücü yerine kullanılma potansiyeli faziletkâr bizim bile araştırmalarımız var bu konuda. İlaç olması üzere bir tabii bileşiğin ya da bireşimli bileşiğin Faz 1, Safha 2, Safha 3 çalışmalarının yapılması gerekiyor. Bu çalışmalara daha henüz başlanılmadı mir aşamasında icraat. O bakımdan duyar akademisyenlerin bu konuya eğilmelerini nida ediyoruz. Yabancı ülkelerde balı, baz namına kullanıyorlar, ballı şuruplar üretiliyor. Çocuklar amacıyla, büyükler üzere, yaşlılar amacıyla gıda ulama maddesi kendisine mütemmim tababet unsuru yerine balı kullanıyorlar. bu haysiyetle bal reçete yerine ulama maddesi olarak kullanılıyor. Direk bal umar diyemeyiz, buna tığ azık yardım maddesi diyoruz.”

“Balın fiyatı arttıkça kalitesi artar, hatalı aynı us”

Yapmacıklı bal konusunda kimi zaman kendilerine şikayetler geldiğini birlikte hatırlatan Kolaylı, balın fiyatı arttıkça kalitesinin arttığı yönündeki düşüncenin hatalı olduğunu söyledi. Kolaylı, açıklamalarını şöyle sürdürdü:

“Düzme bal konusunda bize bile zaman zaman şikayetler geliyor. Genelde tüketiciler balı baktığım ahit bal düzme midir, değil midir? Zahir anlayabilirim? Balı koklamayla maatteessüf anlaşılmıyor çeşitli analizleri var. bir iki analizde değil mesala prolin değeri yüksekse bu bal kalitelidir. Hayır, prolin değeri yüksekse evet kalitelidir ancak yüzdelik yüz kalitelidir anlamına gelmiyor. Çünkü balın içine prolin dahi katabiliyorlar. Nedeniyle balda ölçülen 10-15 sunum kararsız var. O parametrelerin hepsinin kemometrik adına değerlendirilmesi gerekiyor. Bu yüzden bal kodeksine bakarak belirleme edilen parametreler ölçüldüğü takdirde balın birinci sınıf olup olmadığı, düzme olup olmadığı analizlerle tespit edilebiliyor. Ekincilik Bakanlığı onaylı ballar, ya de arıcıların çokça ferah bildiği güvendiği kimselerden aldıkları ballar kaliteli ballardır. Haddinden Fazla pahalıya satılan ballar Söz Gelişi kilogram fiyatı 2 bin 3 bin TL’ye satılan ballar çok birinci sınıf ballar diyemeyiz, bu birlikte bir algı. Balın fiyatı arttıkça kalitesi artar, hatalı benzeri düşünce. Tafsilatlı yıllardır ballarla çalışıyorum seçkin devir benzeri sürü bal geliyor bize amma maatteessüf 150-200 TL’ye satılması gereken balı 2-3 bin TL’ye satabiliyorlar, bunları bile görüyoruz. Faziletkâr fiyatlıdır diye niteleyerek bu bal çok kalitelidir anlamı çıkmıyor. Tüketicilerin bu konuda dahi kurnaz olması gerekiyor. Anzer balı faziletkâr fiyatlara satılan bir baldır. Anzer balının ayrımsız bellik değeri oluşmuştur haddinden fazla beş altı üretilen tıpkı baldır. Ihtimal bu yıl tıpkısı titrem iki ton üretilmiştir, bu yıl biraz daha verimli geçtiği amacıyla. Bu bildirme irade meselesi. Doğrusu Anzer balı coğrafi işaretli olduğundan talepte çok olunca fiyatı otomatikman artıyor. Buna benzeri itirazımız yok, türlü ancak eksantrik çiçek ballarında bunu görüyorum 850 TL, bin TL, bin 500 TL’ye satılıyor.”