35 sene önceki dinlediği türküden etkilendi, ‘ham’ ustası oldu
BURDUR – Burdur’üstelik bire bir emekli sarıklı, 35 yıldır Teke yöresinin elzem çalgısı olan dazlak yaparak bu kültürü ati nesillere öğretmek için cidal veriyor. Aymaz kemanenin satış bedeli bin 750-2 bin TL ortada değişiyor.
Türk ahali müziğindeki telli, yaylı araba ve ten kapaklı sazların bir tane örneği olan dazlak, Ölçülü Asya’dan Anadolu’ya gelmiş sunma sakat Türk çalgılarından biri olma özelliğini taşıyor. kabak kemane, Türkiye’bile alelhusus Garp Anadolu’üstelik, Veli Bölgesi’nde yaygın yerine geçer aynı putrel türü. bilgisiz, rebap ( Güneydoğu Anadolu’bile rubaba, Hatay yöresinde hegit) ve ıklığ gibi esame ile biliniyor. Itidalli Asya Türkmenleri’nin gijek adını verdiği ve Azerbaycan ahali müziğinde kemança adıyla mergup enstrüman dahi bir kökleşmiş geliyor.
Burdur’birlikte dallı güllü tekaüt hoca Tahsin Avantaj (66), 35 sene evvel dinlediği benzeri türküde duyduğu bilgisiz sesinden etkilenerek bu çalgıyı yapmaya başlamış. Tıpkı merak yerine başladığı kabak kemane yapımını henüz sonraları aç namına yapmaya başlayan Yarar, Ege Üniversitesi Saz Yapımı bölümüne müracaat yazar, saz üstatlarını dinleyerek kendini geliştirmiş. Boş Kafalı kemanenin birlikte putrel, ufak tefek, ıklığ ve sipsi yaparak bu çalgıları arak üstüne kendini geliştiren Tahsin öğretmen, bu çalgıların yapımını daha çok gelecek nesillere aktarmak üzere cenk veriyor.
dazlak; ilhak teknesi, mert, tirbuşon kısmı ve tel takozundan oluşuyor. Su kabağından yapılan tüysüz, ilk başlarda üç telli olarak yapılıyordu. Henüz sonradan dördüncü tel takılarak vukufsuz kemaneye bir oktav daha kazandırıldı.
“kabak ayrımsız yörük çalgısıdır”
Bilgisiz kemanenin nereden geldiğini anlatan Tahsin Avantaj, “görgüsüz ayrımsız yörük çalgısıdır. Bu çalgının asıl atası ‘ıklığ’dır. Çobanın dağda gezerken bulabildiği malzemelerle yaptığı tıpkısı çalgıdır. Keman kısmı bire bir çubuktan yapılıyor. Atın kuyruğundaki kılları takarak keman haline getiriyor. Yayan kısmına hayvanların yürek zarını takıyor. Az Çok akva, etraflı olduğu üzere yer makul gereç bu. Günümüzde ne büyüklüğünde takma deri yahut kadeh takılsa de bunun verdiği lezzeti vermiyor. Mert kısmını da faziletkâr yerlerde yetişen arkalıksız ağacından yapıyor. Tel kısmı ise kirişten oluşuyor. Yüksek kesimlere çıkıldıkça bu yaylar hayvansal malzemelerle yapılıyor amma sahile inildikçe maden teller kullanılıyor. Bu dahi şu irfan geliyor; yaylalarda, yörük yaşayışında metale saha yok, gelişigüzel molekül natürel. Bu yüzden tadı bile ayrımlı oluyor. Yörük yaylı sazları çalmış, zamanını değerlendirmiş, duygularını tabir etmeye çalışmış. Dağda gezerken hayvanları yamaca sürdükten bilahare takkadak oturuyor, bakıyor. O zaman evet ıslık çalacak ya üstelik bire bir aygıt bulup onunla oyalanacak. Etrafında gördüğü malzemeleri kullanarak bu çalgıyı bulmuş. Duygularını bu enstrüman ile rapor edebilmiş. Gurbette yad el havaları çalmış, hararetli ise ateşli havalar çalmış; rastgele kalem duygusunu bununla rapor edebilmiş. Tığ bile bu geleneği gençlerimize aktarabilmek, gençlere yan verebilmek adına böyle tıpkısı misyonu üstlendik. Bunu bitmeme ettiriyoruz” dedi.
Yaptığı el emeği çalgıları yurdun rastgele hesabına gönderiyor
Bahçesinde yetiştirdiği akarsu kabaklarını evinin altına açtığı atölyesinde tıpkısı konferans eserine muhavvil Tahsin Kazanım, yaptığı cahil kemaneleri ısmarlama üstüne bunları ülkenin seçkin yerine gönderiyor. Malumatsız kemanenin beraberinde bağlama, cura, sipsi da işleyen Üstünlük, “Hem dar içi hem ev dışı tutmak için bir nice yerden yaptığım çalgıları görüp sipariş veriyorlar, tığ birlikte elimizden geldiğince yaparak bu çalgılara bağ duyanlara göndermeye çalışıyoruz. Malumatsız kemanenin şu anki satış fiyatı bin 750-2 bin TL arasında değişiyor” açıklamasında bulundu.
